Schijnzelfstandigheid

Vanaf 1 januari 2025 zal de overheid strenger gaan handhaven op schijnzelfstandigheid bij zzp’ers (zelfstandigen zonder personeel). Dit is een belangrijke ontwikkeling voor zowel zelfstandigen als opdrachtgevers. Maar wat wordt er precies bedoeld met schijnzelfstandigheid en waarom wordt hier steeds meer aandacht aan besteed? In dit artikel duiken we dieper in op de definitie, de implicaties en de komende veranderingen rondom dit onderwerp.

Schijnzelfstandigheid betekenis

Schijnzelfstandigheid treedt op wanneer iemand als zelfstandige wordt ingehuurd om arbeid te verrichten, maar feitelijk in loondienst werkt voor een opdrachtgever. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren wanneer een zzp’er (zelfstandige zonder personeel) onder dezelfde arbeidsomstandigheden werkt als een gewone werknemer, maar zonder de bijbehorende sociale zekerheden en arbeidsrechtelijke bescherming. In juridische termen wordt gekeken naar de feitelijke arbeidsrelatie: wie bepaalt hoe het werk wordt uitgevoerd, wanneer en waar?

Een voorbeeld van schijnzelfstandigheid is een zzp’er die:

•    Dagelijks werkt onder directe aansturing van de opdrachtgever
•    Geen of heel beperkt eigen ondernemersrisico loopt
•    Een vast aantal uren werkt volgens een vooraf bepaald rooster
•    Alleen voor één opdrachtgever werkt zonder de intentie om meerdere opdrachtgevers te hebben

Hoewel schijnzelfstandigheid in sommige gevallen onbewust ontstaat, zijn er ook situaties waarin opdrachtgevers bewust gebruik maken van zzp’ers om kosten te besparen. Hierdoor lopen deze zelfstandigen sociale zekerheden mis (zoals een werkloosheidsuitkering of pensioenopbouw) en wordt oneerlijke concurrentie gecreëerd ten opzichte van werknemers in loondienst.

Huidige regelgeving en problemen

Momenteel is de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) van kracht, die bedoeld is om de arbeidsrelatie tussen opdrachtgever en zzp’er te verduidelijken. De wet stelt dat de opdrachtgever en zzp’er samen verantwoordelijk zijn voor het opstellen van een duidelijke overeenkomst. Hierin moet worden aangegeven dat er sprake is van een zelfstandige opdracht en niet van een dienstverband. In de praktijk blijkt echter dat deze wet niet altijd effectief is. Veel opdrachtgevers en zzp’ers vinden de regelgeving complex en lastig toepasbaar. Daarnaast heeft de overheid de afgelopen jaren nauwelijks gehandhaafd vanwege de onzekerheid rondom de wetgeving en de mogelijke impact op de arbeidsmarkt. Dit heeft geleid tot een grijs gebied waarin schijnzelfstandigheid kon ontstaan en kon voortduren.

Waarom wordt er strenger gecontroleerd?

De strengere controles vanaf 2025 zijn ingevoerd om verschillende redenen:

1.    Bescherming van werknemersrechten
Schijnzelfstandigheid kan leiden tot uitbuiting van zzp’ers. Door strenger te controleren, wil de overheid zorgen dat iedereen die feitelijk in loondienst werkt, ook de bijbehorende rechten en bescherming geniet.

2.    Gelijke concurrentie
Bedrijven die werken met schijnzelfstandigen hebben lagere kosten, bijvoorbeeld door het vermijden van werkgeverspremies. Dit zorgt voor oneerlijke concurrentie ten opzichte van bedrijven die wel personeel in loondienst nemen.

3.    Sociale zekerheid en belastinginkomsten
Schijnzelfstandigen dragen vaak minder bij aan sociale zekerheden en belastingheffingen dan werknemers in loondienst. Dit heeft negatieve gevolgen voor de collectieve voorzieningen in Nederland.

4.    Verduidelijking voor zzp’ers en opdrachtgevers
Door strenger te handhaven wil de overheid duidelijkheid scheppen over wat wel en niet is toegestaan.

Veranderingen vanaf 2025

De aangekondigde wijzigingen zullen zowel zzp’ers als opdrachtgevers raken. Hieronder de belangrijkste punten:

1. Actieve handhaving van de Wet DBA
Vanaf januari 2025 gaat de Belastingdienst actief controleren of zzp’ers daadwerkelijk zelfstandig werken. Wanneer er sprake is van schijnzelfstandigheid, kan de opdrachtgever worden aangesproken en kunnen er boetes worden opgelegd. De handhaving is eerder uitgesteld, maar zal vanaf 2025 een prioriteit worden.

2. Meer aandacht voor gezagsverhoudingen
Bij de beoordeling van een arbeidsrelatie zal meer nadruk worden gelegd op de gezagsverhouding tussen opdrachtgever en zzp’er. Als blijkt dat een zzp’er onder directe leiding en toezicht werkt, kan dit als een aanwijzing voor schijnzelfstandigheid worden gezien.

3. Invoering van een webmodule
De overheid heeft plannen voor een online webmodule waarmee opdrachtgevers kunnen toetsen of hun arbeidsrelatie met een zzp’er als zelfstandigheid kan worden aangemerkt. Dit instrument biedt vooraf meer zekerheid en moet helpen om fouten te voorkomen.

4. Meer focus op sectoren met hoog risico
Bepaalde sectoren, zoals de bouw, zorg, en transport, worden als risicovol beschouwd vanwege het hoge aantal zzp’ers en de complexiteit van arbeidsrelaties. Hier zal extra gecontroleerd worden.

Gevolgen zzp'ers en werkgevers

Gevolgen zzp'er

Voor zelfstandigen is het belangrijk om goed na te gaan of zij daadwerkelijk als ondernemer werken. Dit betekent dat zij:

•    Meerdere opdrachtgevers hebben
•    Eigen tarieven en werkmethoden bepalen
•    Ondernemersrisico lopen, zoals het investeren in bedrijfsmiddelen en het dragen van de kosten bij ziekte

Zzp’ers die in de praktijk functioneren als werknemer, lopen het risico dat hun arbeidsrelatie wordt geherkwalificeerd. Dit kan leiden tot terugvorderingen van belasting en premies door de Belastingdienst.

Gevolgen opdrachtgever

Opdrachtgevers moeten extra alert zijn bij het inhuren van zzp’ers. Het is essentieel dat zij:

•    De arbeidsrelatie zorgvuldig toetsen en vastleggen
•    Vermijden dat zzp’ers onder directe aansturing werken of een vast onderdeel van de organisatie worden
•    Gebruik maken van de webmodule zodra deze beschikbaar is

Een verkeerde inschatting kan leiden tot boetes, naheffingen en reputatieschade.

Tips om schijnzelfstandigheid te voorkomen

1.    Heldere overeenkomsten
Zorg dat de overeenkomst duidelijk maakt dat de zzp’er zelfstandig werkt en niet in dienst is.

2.    Ondernemersvrijheid
Geef de zzp’er de ruimte om eigen werktijden, methoden en tarieven te bepalen.

3.    Divers klantenbestand
Werk als zzp’er met meerdere opdrachtgevers om afhankelijkheid te voorkomen.

4.    Gebruik de webmodule
Toets vooraf of de samenwerking voldoet aan de eisen.

Conclusie

Schijnzelfstandigheid is een complex en veelbesproken onderwerp dat vanaf januari 2025 nog meer aandacht zal krijgen door strengere controles. Het is cruciaal voor zowel zzp’ers als opdrachtgevers om zich bewust te zijn van de regels en hun samenwerking kritisch te beoordelen. Door proactief te handelen en duidelijke afspraken te maken, kunnen beide partijen onnodige risico’s en problemen voorkomen. De komende jaren zullen uitwijzen of de nieuwe handhaving daadwerkelijk bijdraagt aan een eerlijkere arbeidsmarkt in Nederland.

Werken via No Brothers?

Wij hebben een uitgebreid aanbod aan vacatures door heel Nederland. Weet jij nog niet precies of een van onze banen bij je past? Dan kan je op onze welke baan past bij mij pagina kijken voor inspiratie over verschillende banen en zo bepalen of jouw nieuwe carrière via ons van start gaat.

Redenen waarom via ons werken een goed idee is:

✅ Stipte uitbetaling salaris
✅ Vast contactpersoon
✅ Pensioenopbouw volgens StiPP-regeling
✅ Door ons erkende werkgevers
✅ Mogelijkheid om certificaten/opleidingen te volgen op onze kosten